Termik santrallerin ve birçok sanayi kuruluşunun bulunduğu İskenderun Körfezi, yoğun kirleticilerin tehdidi altında. Hali hazırdaki kirleticilere ek olarak, Adana’nın Yumurtalık İlçesi Sugözü sahilinde Hunutlu Kömürlü Termik Santral projesi yapılmak isteniyor. 

İnşaatı devam edenin projenin finansmanı Çin’in Türkiye’deki en büyük doğrudan yatırımı durumunda ve proje finansmanı, China Development Bank, Bank of China ve ICBC tarafından Kuşak ve Yol Girişimi altında sağlanıyor.

660 MW’lik iki üniteden oluşan 1320 MW kapasiteli Hunutlu Kömürlü Termik Santral projesi  şayet tamamlanırsa: 

• Her yıl 2,8 milyon ton kömür ithal edilecek.
• Sugözü Sahili’nde bulunan ve faaliyetine devam eden Sugözü İthal Kömürlü Termik Santrali’nin sadece 1,8 km doğusuna ikinci bir kömürlü termik santral yapılmış olacak. Böylece Adana’nın kuzeyinde yer alan Tufanbeyli Kömürlü Termik Santrali’yle  ve diğer kirleticilerle birlikte, Adana’nın hava kalitesi ciddi şekilde etkilenecek. 
• Projeye sırasıyla 1,5 km, 2,6 km ve 2,8 km uzaklıkta bulunan Sugözü Köyü, Herekli Mahallesi ve Demirtaş Köyü doğrudan etkilenecek. 

Projenin hava kalitesine ve halk sağlığına etkisi 

Adana merkezde havadaki kirletici maddeler (PM10) Türkiye’de belirlenmiş sınır değerin iki katı, Dünya Sağlık Örgütü tavsiye değerlerinin ise dört katı üzerinde ve hava sağlıksız.  Adana, 2019 yılı boyunca 236 gün, yani yılın %65’inde bu kirli havayı soludu. Şayet, Adana’da hava kirliliği Dünya Sağlık Örgütü’nün sınır değerleri altında tutulabilseydi, 2019 yılında 2 bin 72 ölümün engellenebilirdi. Bu bulgu, Adana’da her 5 kişiden 1’inin hava kirliliğine bağlı sebeplerden hayatını kaybettiğini gösteriyor.

Bu kirliliğe rağmen, Hunutlu Termik Santrali’nin 2014 tarihli Nihai ÇED raporunda yer alan PM10 kirleticisine ait ölçümler, insan sağlığının korunması ve AB mevzuatıyla uyumlaştırma için güncellenen Sanayi Kaynaklı Hava Kirliliğinin Kontrolü Yönetmeliğindeki sınır değerleri aşıyor. Santralin yapılması, daha çok erken ölüme ve hastalık yüküne yol açacak iken santral insan sağlığı üzerine detaylı bir değerlendirme sunmuyor. 

Kömürlü termik santraller ve ağır sanayinin yer aldığı İskenderun Körfezi’ndeki birçok istasyonda hava kirliliğine ilişkin anlık veri akışı sağlanamıyor. Bölgede yaşayan insanlar kirliliği takip edemediği gibi, bölgedeki termik santrallerin baca gazı ölçümlerinden çıkan sonuçlar talep edildiğinde dahi paylaşılmıyor. Sağlık etkilerinin hesaplanması için temel göstergelerden biri olan daha ince yapılı partikül madde, PM 2.5, Adana’da hiçbir istasyonda ölçülmüyor.

Projenin doğa koruma ve biyolojik çeşitliliğe etkisi
Termik santral projesi ve projeye ait kıyı ve deniz yapılarının bulunduğu Sugözü Kumsalı, ülkemizdeki yeşil deniz kaplumbağası (Chelonia mydas) ve iribaş deniz kaplumbağasının (Caretta caretta) en önemli yuvalama alanlarındandır.  Deniz kaplumbağaları üç uluslararası sözleşme ile koruma altına alınmıştır:

• Bern Sözleşmesi (Avrupa’nın Yaban Hayatı ve Yaşama Ortamlarını Koruma Sözleşmesi)
• Birleşmiş Milletler Biyolojik Çeşitlilik Sözleşmesi 
• Barselona Sözleşmesi (Akdeniz’in Kirliliğe Karşı Korunması Sözleşmesi)

Ülkemizdeki geçerli mevzuata göre de bu alanda termik santral yapılması hukuka aykırıdır. Doğa Koruma ve Milli Parklar Genel Müdürlüğü (DKMP) tarafından yayımlanan Deniz Kaplumbağalarının Korunmasına İlişkin 2009-10 sayılı Genelge’ye göre, bu alan korunması gereken önemli deniz kaplumbağası yuvalama alanlarından biridir ve burada santral yapılamaz. 

Projenin iklim, enerji ve ekonomik maliyeti

Gelişmiş ülkeler fosil yakıt kullanımını terk edip yenilenebilir enerji yatrımlarına yönelirken,  Türkiye, 2020 yılı itibariyle planladığı yeni kömür yatırımları büyüklüğü açısından dünyada ikinci, Avrupa’da ise ilk sıradadır. 

Halen faaliyet gösteren yaklaşık 30 kömürlü termik santrale ek olarak, kurulu gücü 33,5 GW olacak 30’dan fazla yeni kömürlü termik santral yapımı planlanmaktadır. Bunların tamamlanması halinde bu santrallerin senede yaklaşık 240 milyon ton sera gazı salımına neden olacağı tahmin edilmektedir.  

Bugün itibariyle, Türkiye 91 GW kurulu güce sahiptir, halbuki son bir yılda en yüksek talep 45,5 GW olarak kaydedilmiştir.  Hâlihazırdaki arz fazlası göz önünde bulundurulduğunda Hunutlu Termik Santralinin 2 milyar dolarlık maliyeti karşısında bu yatırımın karlılığı da soru işaretleri içeriyor.

Projenin tarım alanlarına ve bölgedeki tarımsal faaliyete etkisi

Projenin planlandığı İskenderun Körfezi, Hatay ve Adana illeri arasında yer almaktadır. Uygun iklim koşulları sayesinde, Adana Türkiye’nin tarımsal üretimi açısından oldukça önemlidir. Hatay ise Türkiye’deki narenciye üretiminin %20’sini sağlamaktadır. Bölge halkının da temel geçim kaynağı tarımsal faaliyetlerdir. 

İskenderun Körfezi’nde, topraktaki ağır metal kirliliği Türkiye ve Dünya Sağlık Örgütü’nün belirlediği standartları hali hazırda aşmakta. Yapılan çalışmalar bu kirlilik yükü ile bölgedeki yoğun endüstriyel faaliyetlerin doğrudan bağlantılı olduğunu gösteriyor. 

Hunutlu ithal kömürlü termik santral projesi hayata geçerse, İsken Sugözü termik santrali ve diğer endüstriyel faaliyetlerden kaynaklanan kümülatif kirlilik yükünü artıracak ve bölgede tarımsal üretimi olumsuz etkileyecek. 

Ne istiyoruz?Tüm bu bilgiler göz önünde bulundurulduğunda havayı, suyu, toprağı zehirleyecek, halk sağlığını tehdit edecek, iklim krizi çağında fosil yakıtları geride bırakmamız gerekirken Türkiye’nin kömür bağımlılığını artıracak Hunutlu Kömürlü Termik Santral projesi kabul edilebilir bir proje değildir.